Willen we nu een deeleconomie of niet?
Het Hof van Amsterdam heeft afgelopen maand (wellicht onbedoeld) een stevige slag toegebracht aan de deeleconomie. In een rechtszaak tussen een huiseigenaar en zijn Vereniging van Eigenaren (VVE) oordeelde de rechter dat het verhuren van een huis bij AirBnB onder ‘bedrijfsmatige exploitatie’ valt. Deze vorm van exploitatie valt meestal niet onder het toegestane gebruik van woningen in standaardbepalingen van VVE’s. Hierdoor kan elke VVE AirBnB tegenhouden. Willen we nu een deeleconomie of niet?
Een hype, maar geen nieuw verschijnsel
De deeleconomie (of sharing economy, of shareconomy) is de held van een neergaande economie en wordt vaak aangehaald als lichtend voorbeeld in de gewenste participatiesamenleving. Mensen delen eigendommen en verlenen diensten via (technologische en sociale) platformen. Zo kun je via Peerby allerlei gereedschappen en producten delen, via Mywheels je auto uitlenen of verhuren en via AirBnB je appartement voor korte tijd verhuren. Gebruikers van deze platforms verdienen zo extra inkomen (AirBnB) en ontmoeten buurtbewoners waarmee ze voorheen wellicht geen contact hadden (MyWheels). Iedereen als ondernemer, participeren 2.0.
Alleen is deze deeleconomie niet nieuw, maar een al lang bestaand en geaccepteerd onderdeel van onze informele economie. Je kon altijd al je huis, boormachine of auto delen met iedereen die je maar wilde. De platforms waarop dit nu gebeurt zijn slechts op twee punten anders: allereerst kunnen ze de schaal waarop we delen enorm vergroten. Waar we vroeger alleen onze naaste familie vertrouwden, is een goede review op een website nu soms al voldoende om je auto of appartement te verhuren. Bovendien geven de platformen regelgevers voor het eerst een structureel inzicht in deze informele economie. Het is nu bijvoorbeeld te berekenen dat 2% van alle toeristen in Amsterdam huizen huurt via AirBnB en hierdoor niet naar hotels gaat.
Een stuiptrekking van een oude visie
Het oordeel van het Hof van Amsterdam is, met alle respect, een stuiptrekking van een visie op de samenleving die niet meer bestaat. Namelijk een samenleving waarin mensen niet gemakkelijk verbindingen kunnen aangaan met andere mensen. Dit is een veel voorkomend syndroom binnen recht en regelgeving. Recht richt zich de facto op het verleden en is niet flexibel genoeg om te reageren op de snel veranderende samenleving.
Deze structuur is schadelijk voor onze samenleving, zeker in tijden waarin de verbindingen die ontstaan door het participeren in de deeleconomie juist aansluiten bij de wensen van de politiek. Burgers wachten niet meer tot overheidsdiensten hen bereiken, maar nemen het heft in eigen hand en maken gebruik van elkaars (sociale) kapitaal.
Het zou deze tendens recht doen als het oordeel van het Hof ruimte zou laten om met elkaar in debat te gaan over belangrijke ontwikkelingen binnen de deeleconomie, zoals schaalvergroting. Het is namelijk niet verwonderlijk dat dit nieuwe regelgeving vereist. Waar bij het uitlenen van een boormachine aan je buurman geen kosten gemoeid zijn, is dit anders wanneer je je appartement aan toeristen verhuurt. Dit roept vragen op over aansprakelijkheid, belasting en een veranderende concurrentiepositie van de hotelbranche.
Zowel de gemeente Amsterdam als zijn inwoners (en daarmee de VVE’s) moeten zich realiseren dat een samenleving waarin mensen zo makkelijk verbindingen leggen ook de optie moet krijgen om deze verbindingen in de fysieke wereld toe te passen. Voor AirBnB ligt de bal nu duidelijk in de handen van de Amsterdammers zelf.
Dus VVE’s, zet de deeleconomie op de agenda bij je volgende bijeenkomst!
Maarten Zeinstra
p.s. Vorige week was ik trouwens een weekend in Barcelona, lekker in een appartement via AirBnB.
