Van Oudwoude tot Helmond: Onderwijs Pioniers Zomertour afgerond

Marlieke Kieboom verzamelde onderzoeksdata van alle Onderwijs Pioniers 2012-2013.

Betrokken KL'ers

19 september 2013

Kennisland en LOOK (Wetenschappelijk Centrum Leraren Onderzoek, Open Universiteit) hebben de Onderwijs Pioniers Zomertour afgerond. In deze Zomertour reisden Marlieke Kieboom en Evelien Ketelaar (LOOK) stad en land af om onderzoeksdata te verzamelen van alle 20 basisscholen die hebben meegedaan aan Onderwijs Pioniers 2012-2013. In interviews met leraren blikten zij terug op het afgelopen pioniersjaar: wat heeft pionieren opgebracht voor de professionele ruimte van leerkrachten in het basisonderwijs? Ook wierpen ze een blik op de toekomst: wat hebben leerkrachten nodig om kwalitatief goed onderwijs te kunnen leveren? Hieronder deelt Marlieke haar ervaringen. Haar eerste indruk? De scholen in ons land liggen er prachtig bij, maar in het onderwijs valt echt nog genoeg te verbeteren!

“Onderweg naar de school van Onderwijs Pionier Maikel Platjouw te Helmond liepen we langs de meest bijzondere ambassade die ons land rijk is!”

Van Oudwoude tot Helmond, en van Rotterdam naar Nijmegen: in het hele land hebben 20 leraren een jaar lang geëxperimenteerd met zelfontworpen oplossingen voor het verbeteren van de onderwijskwaliteit op hun school. Hier zijn waardevolle concepten uit voortgekomen, die zijn terug te vinden op de website van Onderwijs Pioniers en in filmpjes op Leraar24. Dit onderzoek richt zich vooral op het vergaren van inzichten omtrent het proces: hoe heeft zelfstandig innoveren de professionele ruimte van leraren gestimuleerd? En hoe staan deze resultaten in relatie tot het verbeteren van onderwijskwaliteit?

Ten eerste bespraken we hoe het de leraren is vergaan, en wat het pionieren hen heeft opgeleverd. Dit is gedaan aan de hand van een door de leraren uitgewerkte verhaallijn met hoogte- en dieptepunten. De antwoorden liepen uiteen. “Door het pionieren ben ik weer enthousiast over het leraarschap. Pionieren voelt niet als iets extra’s omdat het mij energie oplevert. Hierdoor doe ik mijn werk weer met plezier en dit straalt weer uit naar mijn klas en collega’s”, vertelde één van de leerkrachten. Of: “Zonder Onderwijs Pioniers was ik in de ziektewet beland. Ik had het helemaal gehad met mijn school en onderwijsland. Nu gaat het stukken beter.” Maar ook: “Door het pionieren ging het zelfs zo goed met mij dat mijn collega’s jaloers werden! Dat vond ik niet prettig.” Opvallend veel leerkrachten gaven aan dat hun ervaring in Onderwijs Pioniers een carrièremove heeft opgeleverd: ze maken de overstap naar een nieuwe school, starten een bedrijfje naast het onderwijs, of krijgen meer verantwoordelijkheden in hun huidige positie.

Ten tweede werd besproken hoe de pioniers nu zelfstandig verder gaan en wat daarvoor nodig is. De meeste leerkrachten hebben de smaak te pakken. Sommige pioniers ontwikkelen hun huidige idee door en anderen pakken samen met hun collega’s een nieuw plan op. Eén pionier heeft het budget van Onderwijs Pioniers weten te verveertienvoudigen naar 70.000 euro, waardoor ze voldoende financiële ruimte heeft gecreëerd voor nieuwe culturele schoolactiviteiten. De leerkrachten geven aan dat ruimte vanuit het schoolbestuur (zowel in materiële als symbolische zin) en collegialiteit belangrijke voorwaarden zijn om verder te pionieren.

Kennisland en LOOK voeren dit onderzoek uit in samenwerking met de Onderwijs Coöperatie. De resultaten zijn belangwekkend voor beleidsmakers, schoolbesturen en organisaties die zich inzetten voor het verbeteren van onderwijskwaliteit in Nederland. De publicatie omtrent de resultaten van het onderzoek wordt medio november verwacht. Uit het onderzoeksmateriaal zal ook een verhalenbundel worden gemaakt waarin de Onderwijs Pioniers hun adviezen en strategieën over innoveren in het onderwijs prijsgeven. Deze publicatie is gericht aan leerkrachten die ook graag een innovatieproject willen starten op hun school.