‘De Wijk Verdient Het!’ in Amersfoort

Welke rol spelen de overheid en woningcorporaties bij het mogelijk maken en stimuleren van wijkondernemingen? En hoe voorkom je dat strikte maar ook noodzakelijke regels nieuwe initiatieven meteen de kop in drukken?

Betrokken KL'ers

2 november 2012

Op 11 oktober kwamen in de Verkeerstuin in Amersfoort 350 gemeenteambtenaren, corporatiemedewerkers en actieve burgers bij elkaar voor de bijeenkomst ‘De Wijk Verdient Het!’. Het was een bijeenkomst over bewoners die samen een buurthuis runnen, een buurtzorgcoöperatie opstarten of gezamenlijk windenergie opwekken in de buurt en dat financieel onafhankelijk en zelfstandig willen doen (zie www.tijdvoorsamen.nl). Maar vooral een bijeenkomst over de dilemma’s en spanningen die spelen rondom dit soort opstartende wijkondernemingen. Welke rol spelen de overheid en woningcorporaties bij het mogelijk maken en stimuleren van wijkondernemingen? En hoe voorkom je dat strikte maar ook noodzakelijke regels nieuwe initiatieven meteen de kop in drukken?

Trapauto’s en cementmolens

Bovenstaande vragen werden plenair besproken onder leiding van dagvoorzitter Ruben Maes en in zeventien verschillende workshops en rondleidingen. De bijeenkomst werd georganiseerd in het sfeervolle en speelse decor van de Wagenwerkplaats in Amersfoort. Op dit voormalige NS-terrein vonden de workshops plaats tussen trapauto’s in de Verkeerstuin, tussen de graffitikunst van de Rockademy en in nog niet gerenoveerde ruimtes naast de opzijgeschoven cementmolens. Deze levendige entourage en het zonnige maar koude weer zorgden voor een perfecte sfeer voor een gesprek over wijkondernemingen.

Ruimte en vertrouwen geven

Tijdens de plenaire opening stonden zowel de initiatiefnemers van wijkondernemingen en bewonersinitiatieven als bestuurders op het podium. Een film over de Meevaart in Amsterdam-Oost, een gesprek met Joke Sickmann en Willem Hamels van de Vereniging Duurzaam Soesterkwartier en later met Ans Mers van wijkvereniging ‘Het Klokhuis’ lieten veel energie en enthousiasme zien. Maar ook de uitdagingen: hoe betrek je alle bewoners in de buurt? En hoe krijg je de gemeente en de woningcorporatie mee bij het aanleggen van zonnepanelen in de wijk? Advies van Willem Hamels aan de bestuurders: ‘Dans mee met het enthousiasme van de burgers’. De echte vraag is: hoe voel je elkaar aan en wat voor dans wil je dan samen oefenen en opvoeren? Een wilde lambada, of een timide allemande?

De bestuurders Liesbeth Spies (demissionair minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), Marc Calon (voorzitter van Aedes vereniging van woningcorporaties), Menno Tigelaar (wethouder Amersfoort) en Henk Cornelissen (directeur van het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken) benadrukten het belang van ‘ruimte en vertrouwen geven’. Volgens Spies vraagt dit ook om een verandering in de politieke cultuur: ‘We moeten toe naar een cultuur waarin iets fout mag gaan zonder dat de wethouder direct tot aftreden wordt gedwongen’.

Diversity Joy onderbrak het plenaire programma met een experiment in zelforganisatie: het publiek kreeg de opdracht om zelf muziek te maken met hun stem, lichaam of stoel. Langzaam ontstond er een concert met geklap, gestamp en een paar zangtalenten.

Loslaten of anders vastpakken?

Tijdens de workshops werden gesprekken gevoerd over de rol van bestuurders, de juridische dilemma’s, financiering en problemen die betrokkenen tegenkomen. Loslaten blijkt makkelijker gezegd dan gedaan: hoe ga je om met de verschillende belangen in een stad en hoe combineer je flexibiliteit met rechtsgelijkheid? En hoe voorkom je dat je als ambtenaar of wethouder direct wordt afgerekend als er iets misgaat? Maar er stonden vooral veel inspirerende voorbeelden centraal uit Nederland en het Verenigd Koninkrijk, zoals een succesvolle zorgcoöperatie en een gemeente die met een prijsvraag initiatief uitlokt .

Er liepen de hele dag zeventien verkenners rond die met hun oren en ogen open inzichten, lessen en de nodige vervolgstappen uit de workshops verzamelden. Tijdens de afsluiting spraken Jurgen van der Heijden (Universiteit van Amsterdam), Loes Leatemia (Leatemia & Schleijpen) en Chris Sigaloff (Kennisland) namens de verkenners over het terugkerende thema ‘loslaten’. Chris: ‘Loslaten is heel hard werken en loslaten is ook onderscheid maken, het is een woord wat heel makkelijk gebruikt wordt. Soms moet je juist echt niet loslaten’. Ook stelde Chris dat uit de dag naar voren kwam dat loslaten iets is wat de overheid moet doen. Maar: ‘Je moet niet loslaten maar anders vastpakken’.

De groenegolfambtenaar

Het is de zogenoemde ‘groenegolfambtenaar’ die dat zou kunnen doen. Dit is een ambtenaar die burgers helpt door de muur van regeltjes heen te komen. Het duurt vaak lang om dingen gedaan te krijgen en een groenegolfambtenaar helpt je door te zetten in de tussentijd. Een mooi voorbeeld van een groenegolfambtenaar is Marjanne van Loon die door de verkenners werd uitgeroepen tot ‘opperverbinder’ en een inspiratieprijs mee naar huis mocht nemen.

Bekijk hier het programma van de bijeenkomst ‘De Wijk Verdient Het!’ die werd georganiseerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Aedes vereniging van woningcorporaties, in partnerschap met het Landelijk Samenwerkingverband Aandachtswijken, Kennisland en Bouwstenen voor Sociaal.

Een uitgebreide verslag van de bijeenkomst vind je hier.

Meer informatie over wijkondernemingen vind je op www.wijkonderneming.nl.